IKZE - iluzja ulgi!

W tym tygodniu mija termin konsultacji społecznych, dotyczących rządowego projektu Ustawy zmieniającej reguły w systemie emerytalnym. Ustawa wprowadza na rynek nowy produkt: IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego). Według środowiska funduszy inwestycyjnych korzyści proponowane w ramach IKZE są złudne.

Dnia 24 stycznia b.r. Pan Minister Michał Boni ogłosił projekt Ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych. Projekt w głównej mierze dotyczy zmian związanych z przesunięciem środków między I i II filarem systemu, ale obejmuje także propozycje w zakresie III filaru. Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami postuluje, aby dyskusja o zmianie podziału składki pomiędzy OFE i ZUS nie przesłoniła faktu, że pogarszanie sytuacji demograficznej w najbliższych dekadach drastycznie wpłynie na poziom stopy zastąpienia i stąd niezwykle istotna staje się konieczność instytucjonalnego wsparcia ze strony państwa indywidualnego i dobrowolnego oszczędzania na cele emerytalne poprzez system ulg podatkowych. Z tego względu poszukiwanie przez rząd nowych rozwiązań jest bardzo dobrym kierunkiem działań.

Główny pomysł dotyczy utworzenia (obok dwóch już funkcjonujących IKE i PPE) nowego produktu: IKZE. Nowy rodzaj konta miałby tę przewagę nad dwoma pozostałymi, że dawałby oszczędzającemu możliwość corocznego odliczania od podstawy opodatkowania kwoty wpłaconej w danym roku na IKZE. Korzyść taka byłaby odczuwalna przez podatnika na bieżąco i w zamyśle miałaby zachęcać do dodatkowego odkładania środków. Wprawdzie o wprowadzenie takiego mechanizmu Izba postulowała od dłuższego czasu, jednak projekt odbiega od rozwiązań jakie przedstawiała Izba. Mimo oczywistych korzyści, wynikających ze zmniejszenia podstawy opodatkowania, uczestnik IKZE i tak zostanie postawiony przed koniecznością zapłacenia podatku od dochodu na zakończenie inwestycji, czyli przy wypłacie środków. Wtedy bowiem zgromadzone przez lata oszczędności (wraz z wypracowanymi zyskami) staną się przychodem oszczędzającego i tym samym będą podlegały opodatkowaniu w całości podatkiem dochodowym. A to zdecydowanie zniweluje ekonomiczną korzyść ulgi z lat poprzednich.

Będzie też stanowiło element niepewności, gdyż nie wiadomo jakim progiem podatku (18% czy 32%, a może innym, gdyż nie wiemy jaka za 20-30 lat będzie skala podatkowa) podatnik zostanie objęty w chwili wypłaty środków.

Tak skonstruowanej zachęty podatkowej w żaden sposób nie można nazwać ulgą podatkową – mówi Marcin Dyl Prezes Zarządu IZFiA. To coś na kształt złudzenia, że Państwo coś nam daje, gdy tak naprawdę w przyszłości odbierze to sobie z nawiązką. To tak jakbyśmy podpisali umowę na abonament telewizji kablowej na 10 lat. Przez cały ten czas moglibyśmy płacić promocyjną niższą cenę, jednak ostatnia płatność wynosiłaby wielokrotność podstawowego abonamentu. – dodaje.

Wprowadzenie IKZE z punktu widzenia przyszłego emeryta nie jest efektywne i nie niesie ze sobą wymiernych korzyści. Co więcej, przewiduje rozwiązania skomplikowane i nieużyteczne takie jak: niski limit wpłat, samodzielne rozliczenia podatkowe, wypłaty ratalne tylko w okresie 10 lat. Dodatkowo, zupełnie niezrozumiała jest oferowana możliwość przenoszenie środków z IKE do IKZE w pierwszym roku działania IKZE. Takie rozwiązanie nie kreuje dodatkowego pieniądza na cele emerytalne, uszczupla natomiast budżet i wpłynie negatywnie na IKE, które i bez tego jest w stanie agonalnym. „W naszej ocenie jest mała szansa, że taki produkt zdobędzie zaufanie społeczne i spotka się z zainteresowaniem Polaków” – zgodnie mówią członkowie Rady Izby. „Lepszym rozwiązaniem byłoby przekształcenie obecnie funkcjonującego IKE” – dodają.

Zgodnie z postulatami środowiska funduszy inwestycyjnych, optymalnym rozwiązaniem dla przyszłych emerytów, byłaby modyfikacja Indywidualnych Kont Emerytalnych poprzez uzupełnienie o te elementy, które w rządowym projekcie proponowane są dla IKZE. Zamiast dwóch (IKE i IKZE) istniałby jeden produkt – IKE, w ramach którego możliwe byłyby coroczne odliczenia wpłat od podstawy opodatkowania, zwolnienie przy wypłacie z podatku „Belki” oraz z podatku dochodowego. Jak pokazują wyliczenia efekt ekonomiczny z proponowanego przez rząd IKZE jest porównywalny z IKE w obecnym kształcie. Różnica polega jedynie na momencie opodatkowania. Nie ma zatem potrzeby tworzenia nowego produktu. Jeżeli rząd naprawdę chce zachęcić Polaków do dobrowolnego oszczędzania na emeryturę, to powinien wprowadzić rzeczywiste ulgi podatkowe, takie jak proponuje Izba.

Na osobne rozpatrzenie zasługuje też kwestia PPE. Nie znalazła ona jednak miejsca w omawianym projekcie.

Informacja prasowa IZFiA z dnia 23.02.2011 r.