Warunki nabycia prawa do renty socjalnej

Renta socjalna przysługuje osobie całkowicie niezdolnej do pracy, jednakże owa całkowita niezdolność do pracy musi być skutkiem naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

• przed ukończeniem 18 roku życia lub
• w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednakże przed ukończeniem 25 roku życia (przy tym, pod pojęciem szkoły rozumieć należy szkołę podstawową, gimnazjum, szkołę ponadgimnazjalną, szkołę ponadpodstawową, tj. szkołę średnią, zasadniczą szkołę zawodową, zasadniczą szkołę przyzakładową; bez względu na to czy szkoła ta ma charakter szkoły publicznej, czy niepublicznej; za naukę w szkole wyższej uważa się zarówno naukę w systemie dziennym, jak i w systemie wieczorowym, zaocznym, eksternistycznym, a także naukę w charakterze wolnego słuchacza) lub 
• w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej - bez ograniczenia co do wieku. 

Całkowita niezdolność do pracy może powstać po upływie okresów wskazanych w powyższym przepisie (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2006 r. II UZP 4/2006 OSNP 2006/21-22 poz. 334, czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2009 r. I UK 346/2008 OSNP 2011/1 poz. 18) ale dla nabycia prawa do renty socjalnej istotne jest, by przyczyna naruszenia sprawności organizmu osoby ubezpieczonej (powodująca całkowitą niezdolność do pracy) powstała nie później niż w okresach wymienionych w art. 4 ust. 1 pkt 1-3 ustawy.

Pojęcia „całkowita niezdolność do pracy” i „naruszenie sprawności organizmu” nie są tożsame. Można więc stwierdzić, że całkowita niezdolność do pracy i naruszenie sprawności organizmu mogą powstać w różnych momentach. Możliwe jest więc, że całkowita niezdolność do pracy powstanie później niż naruszenie sprawności organizmu.

Może się zdarzyć, że zmiany chorobowe u osoby, u której doszło do naruszenia sprawności organizmu, nasilą się do tego stopnia, że uniemożliwią jej wykonywanie jakiejkolwiek pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2007 r. II UK 259/2006 niepublikowany).

Tak więc zasadnicze znaczenie ma to, że naruszenie sprawności organizmu z powodu którego doszło do całkowitej niezdolności do pracy musi powstać w okresach wymienionych w art. 4 ust. pkt 1-3 ustawy. Całkowita niezdolność do pracy musi pozostawać w związku przyczynowym z naruszeniem sprawności organizmu powstałym w okresach wynikających z przepisu art. 4 ust. 1 pkt 1-3 ustawy.

Z powyższej regulacji wynika, że jedynie naruszenie sprawności organizmu musi nastąpić w którymś z wymienionych tam okresów, natomiast całkowita niezdolność do pracy, będąca następstwem takiego naruszenia może, powstać w okresie późniejszym, np. w momencie ubiegania się rentę socjalną.