Renta rodzinna - część 1

Warunki nabywania prawa do renty rodzinnej oraz jej wysokość określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwana dalej ustawą emerytalną.

Po kim może być przyznana renta rodzinna?

Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny po śmierci osoby, która:

• miała ustalone prawo do emerytury ustalonej na zasadach dotychczasowych albo na nowych zasadach,
• spełniała warunki wymagane do ustalenia emerytury na zasadach dotychczasowych albo na nowych zasadach,
• miała ustalone prawo do emerytury pomostowej,
• spełniała warunki wymagane do ustalenia emerytury pomostowej,
• miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy,
• spełniała warunki wymagane do ustalenia renty z tytułu niezdolności do pracy; przy ocenie prawa do renty, która przysługiwałaby zmarłemu, przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy,
• pobierała zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne,
• pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne; w każdym przypadku przyjmuje się, iż osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Na nowych zasadach ustalana jest emerytura osobom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r.

Komu przysługuje renta rodzinna?

Renta rodzinna przysługuje:

• dzieciom własnym, dzieciom drugiego małżonka oraz dzieciom przysposobionym:
  — do ukończenia 16 lat,
  — jeżeli ukończyły 16 lat – do ukończenia nauki w szkole, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia (jeśli dziecko osiągnęło ten wiek na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża się do ukończenia tego roku studiów), albo
  — bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 lat lub w czasie nauki w szkole przed osiągnięciem 25 lat życia;

• przyjętym na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości wnukom, rodzeństwu i innym dzieciom, w tym również w ramach rodziny zastępczej, jeżeli spełniają takie warunki jak dzieci własne (dotyczące wieku, nauki lub stanu zdrowia), a ponadto:
  — zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz
  — nie mają prawa do renty rodzinnej po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania, albo ubezpieczony (emeryt lub rencista) bądź jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd;

• małżonkowi (wdowie, wdowcowi), który do dnia śmierci współmałżonka pozostawał z nim we wspólności małżeńskiej, jeżeli:
  — osiągnął wiek 50 lat lub jest niezdolny do pracy, albo
  — wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16 lat, a gdy kształci się w szkole – 18 lat, lub
  — sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej,
  — osiągnął wiek 50 lat lub stał się niezdolny do pracy po śmierci współmałżonka w czasie nie dłuższym niż 5 lat od jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa bądź innych dzieci uprawnionych do renty rodzinnej.
  
  Wdowa (wdowiec), która nie spełnia wymienionych warunków wymaganych do przyznania renty rodzinnej oraz nie posiada niezbędnych źródeł utrzymania, ma prawo do renty rodzinnej:
  — przez okres jednego roku od daty śmierci współmałżonka albo
  — przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez okres 2 lat od śmierci współmałżonka.
  
  Małżonka lub małżonek rozwiedziony, albo wdowa lub wdowiec, który w chwili śmierci współmałżonka nie pozostawał z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli – oprócz spełnienia wymienionych wyżej warunków – miał w dniu śmierci współmałżonka prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową;
   
• rodzicom, w tym również ojczymowi, macosze oraz osobom przysposabiającym.
  Rodzice mają prawo do renty rodzinnej po zmarłym dziecku, jeżeli:
  — ubezpieczony albo emeryt lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania, a ponadto
  — spełniają podane warunki wymagane do przyznania renty rodzinnej dla wdowy lub wdowca (wiek, niezdolność do pracy lub wychowywanie małoletnich dzieci albo sprawowanie pieczy nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej).

Jaki jest tryb postępowania o przyznanie renty?

Wniosek o rentę rodzinną zgłasza osoba zainteresowana lub jej pełnomocnik. Wniosek może być zgłoszony na piśmie, albo ustnie do protokołu, w oddziale lub inspektoracie ZUS, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.

W razie śmierci pracownika pracodawca zobowiązany jest do poinformowania rodziny o warunkach uzyskania renty rodzinnej, przygotowania wniosku o rentę i przedłożenia go w oddziale lub inspektoracie ZUS, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.

Wniosek powinien zawierać:

• imię i nazwisko osoby zmarłej, po której ma być przyznana renta rodzinna oraz
• imiona i nazwisko (a także nazwisko rodowe) członka rodziny ubiegającego się o rentę,
• datę i miejsce jego urodzenia,
• imiona rodziców,
• stopień pokrewieństwa (powinowactwa) łączący osobę uprawnioną do renty ze zmarłym,
• miejsce zamieszkania,
• adres pobytu i adres do korespondencji,
• numer PESEL i NIP, a w razie braku numeru PESEL – serię i numer dowodu osobistego albo paszportu, jeżeli członek rodziny jest pełnoletni,
• wskazanie świadczenia, o które osoba zainteresowana się ubiega,
• podpis osoby uprawnionej do zgłoszenia wniosku.

Wniosek o rentę może być sporządzony na opracowanych przez ZUS drukach: ZUS Rp-2 i ZUS Rp-2a (jeżeli z wnioskiem o rentę rodzinną występują dwie lub więcej osoby pełnoletnie). W tym drugim przypadku każda osoba pełnoletnia wypełnia druk ZUS Rp-2a. Druki wniosków o rentę rodzinną dostępne są nieodpłatnie we wszystkich terenowych jednostkach organizacyjnych ZUS, a także na stronie internetowej pod adresem www.zus.pl (formularze ZUS).

Wniosek o rentę może być wycofany, nie później jednak niż do dnia uprawomocnienia się decyzji. Wycofanie wniosku jest skuteczne, jeżeli zostało złożone na piśmie albo zgłoszone w ZUS ustnie do protokołu.

Poradnik ZUS